Zo’n vijf procent van de zeventigplussers heeft te maken met aortaklepstenose, oftewel: een (ernstige) vernauwing van de aortaklep. Wat valt daaraan te doen? Hart-longchirurg dr. Robin Heijmen vertelt.
Aortaklepstenose (AS), wat is dat precies?
“Een vernauwing van de hartklep bij de aorta. Met het ouder worden, kan deze klep een beetje slijten en dus nauwer worden. De hartspier compenseert de vernauwing door beetje bij beetje dikker te worden. Met als gevolg een verminderde pompkracht van het hart. Wat weer kan leiden tot hartritmestoornissen, hartfalen en zelfs hartstilstand.”
Hoe vaak komt het voor en onder welke doelgroep?
“Zo’n 5 procent van de zeventigplussers krijgt te maken met een natuurlijk slijtageproces aan de hartklep. Dan zijn er ook nog patiënten die eerder met AS te maken krijgen, omdat hun aortaklep van nature niet goed is aangelegd en dus ook sneller slijt. Dat is zo’n 0,5 procent van de mensen tussen de 50 en 60 jaar. Belangrijk om te realiseren: deze aandoening heeft niet zoveel te maken met een slechte leefwijze. Het is immers een slijtageproces van het hart, waar de één meer en sneller last van heeft dan de ander.”
Hoe merk je dat je een hartklepvernauwing hebt?
“Dat kun je horen: bij aortaklepstenose ruist je bloed meer. Met een stethoscoop kan een arts dat dan ook vaststellen. Alleen trekken patiënten vaak vrij laat aan de bel, omdat deze aandoening jarenlang kan sluimeren voordat er daadwerkelijk klachten ontstaan. De slijtage gaat immers meestal heel geleidelijk. Bovendien hebben patiënten er in rust vaak niet zo veel last van. Daarnaast zijn bekende symptomen als druk op de borst en benauwdheid bij inspanning nogal algemene klachten. Het is dan ook belangrijk om deze aandoening vroeg in het vizier te krijgen. Daarom is meer bewustwording ook zo belangrijk.”
Hoe wordt een vernauwing aan de hartklep behandeld?
“Een cardioloog zal met echo’s bekijken in hoeverre de klep nog verder vernauwt. Als de opening van de hartklep kleiner is dan 1 vierkante centimeter, is dat officieel ernstig vernauwd en moet de hartklep vervangen worden. Tot zo’n 15 jaar geleden werd dat standaard gedaan door een openhartoperatie, hoe jong of oud je ook was. Een operatie van circa 2,5 uur met een relatief laag risico voor de patiënt. Maar feit blijft wel dat je achter het borstbeen wordt geopereerd en dus helemaal open wordt gemaakt, plus: het hart moet tijdelijk worden stilgezet. De groep patiënten van 75 jaar en ouder – die over het algemeen minder fit zijn en meerdere aandoeningen hebben – herstellen vaak lastig van deze ingreep. Voor hen biedt een nieuwe hartklep via een TAVI-behandeling uitkomst.”
Wat houdt zo’n TAVI-behandeling in?
“Onder lokale verdoving wordt een nieuwe hartklep aangebracht via een stent in de lies, als een soort parachuutje dat openklapt. De oude hartklep blijft in het lichaam zitten, die wordt tegen de wand van het hart gedrukt. Je bent even bedlegerig vanwege de wond in de lies, maar na 1 á 2 dagen ziekenhuis sta je weer buiten.”
Wat is het voordeel van een hartklep krijgen via je lies?
“Geen narcose en vooral: vaak een veel vlotter herstel. Bovendien is het een ingreep met à la minute resultaat: direct na de ingreep heeft de patiënt al meer lucht en een betere conditie, omdat de pompfunctie van het hart direct verbetert. Maar let op: zoals met elke ingreep kunnen er ook complicaties optreden. Bijvoorbeeld een beroerte of lekkage langs de klep, doordat de oude hartklep blijft zitten. Bovendien is een TAVI-ingreep heel prijzig; een nieuwe hartklep via de lies kost vijf keer meer dan een hartklep via een operatie. Als artsen proberen we dan ook continu de juiste techniek voor de juiste patiënt in te zetten. En er vindt voorafgaand aan een TAVI-ingreep een uitgebreid screeningsproces plaats. Daarbij wordt er zowel rekening gehouden met de kwetsbaarheid van de patiënt als het juiste gebruik van kostbare technieken, voor een zo duurzaam mogelijk eindresultaat.”
Hoe kijkt u naar de toekomst?
“We weten nog niet zo veel over de duurzaamheid van hartkleppen die je via je lies krijgt. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan. Doorgaans gaat zo’n klep 10 tot 15 jaar mee, hoewel dat nog niet wetenschappelijk bewezen is. Maar het ziet er goed uit en ik heb er alle vertrouwen in!”