Honden- en kattenrassen zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Laat je een gemiddelde Nederlander een poster zien met verschillende hondenrassen, dan weten de meeste wel een Jack Russel, een Deense Dog en een Dalmatiër aan te wijzen. Wat veel minder mensen weten, is dat er bij de meeste huisdierrassen sprake is van rasgebonden aandoeningen en ziekten.
Dus denk je na over het nemen van een huisdier? Verdiep je dan ook goed in de rasproblematiek van de verschillende rassen die je overweegt. Want rasproblemen zijn niet fijn voor de dieren, wiens gezondheid en welzijn wordt geschaadt – en niet fijn voor jou als baasje. Ze leveren namelijk extra stress op en kunnen je veel geld kosten.
Huisdieren met rasproblemen, zoals kortsnuitige honden die moeite hebben met ademen, blijven erg populair in Nederland. Dat baart niet alleen dierenartsen, maar ook de overheid zorgen. In het recente rapport ‘Hee, is deze hond oké?’ werd daarom onder andere gezocht naar een antwoord op de vraag: waarom nemen (en houden) mensen kortsnuitige honden?
Een van de interessantste uitkomsten was dat mensen bij de aanschaf van een kortsnuitige hond meestal wel op de hoogte zijn van rasgerelateerde gezondheidsrisico’s. Als er vervolgens inderdaad gezondheidsproblemen waren of ontstonden, werden die vaak gebagatelliseerd: mensen schatten de gezondheid van hun hond, ondanks de problemen, in als goed of zelfs heel goed.
Dit wijst erop dat rasgebonden problemen wel worden erkend, maar dat de ernst ervan wordt onderschat. Daarom is het belangrijk dat baasjes niet alleen weten van het bestaan van rasproblematiek, maar ook de gevolgen ervan goed begrijpen.
Uiterlijke kenmerken en genetische aandoeningen
Om aan de rasstandaarden van honden en katten te voldoen, werd vaak inteelt toegepast. Hierbij worden dieren gekruist met nauw verwante soortgenoten. Inteelt is een middel voor het ‘perfectioneren’ van bepaalde uiterlijke kenmerken die mensen mooi of schattig vinden, zoals een afgebogen rug, kleine schedel of korte snuit. Deze kenmerken leiden vaak tot nare problemen. Zo kan een te kleine hond diverse aandoeningen krijgen waardoor hij altijd pijn heeft. Of kijk naar een kat met vouworen, die vaak chronische gewrichtsontstekingen heeft.
Aan de andere kant leidt inteelt tot het opstapelen van genetische foutjes (mutaties). Hierdoor hebben nakomelingen meer kans op erfelijke ziekten als epilepsie, lekkende hartkleppen en erfelijke vormen van kanker. Het spreekt voor zich dat dit slecht is voor het dierwelzijn en de gezondheid. Genetische aandoeningen zijn niet direct zichtbaar, en daarnaast lastig of niet te genezen.
Naast dat rasproblemen het leven van een dier lastig maken, kunnen ze ook een hoge druk op je portemonnee leggen. Dieren met rasproblematiek hebben vaak aanvullende zorg nodig om hun kwaliteit van leven op pijl te houden. Denk even terug aan de kortsnuitige hond van eerder: operaties aan de luchtwegen, ogen en neusplooien zijn vaak noodzakelijke behandelingen. De kosten kunnen snel oplopen tot het drie- of viervoudige van de aankoopprijs.
Verantwoord fokken
Rasproblematiek is per definitie problematisch. Hoe werken we rasproblematiek de deur uit en voorkomen we dat onze toekomstige huisdieren geplaagd worden door genetische en uiterlijke afwijkingen?
Met een verantwoord fokbeleid komen we een heel eind om zowel erfelijke ziekten als schadelijke uiterlijke kenmerken te voorkomen. Gelukkig komt er bij veel rasverenigingen steeds meer aandacht voor fokken op genetische diversiteit.
Het tweede deel van de oplossing ligt bij onszelf, als baasjes. Het is aan ons om bewust te kiezen voor een dier van een goede, verantwoorde fokker. Om mensen bij deze keuze te helpen, wil stichting FairDog een keurmerk opzetten voor sociaal en gezond gefokte honden. Met dit keurmerk moeten (toekomstige) baasjes eenvoudig zien dat een fokker – met behulp van wetenschappelijk ontwikkelde tools – er alles aan heeft gedaan om rasproblemen te voorkomen.
Zulke initiatieven maken het makkelijker om fokkers te onderscheiden. Toch blijft de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de keuze bij onszelf. Kies daarom altijd voor een gezond dier. Daarmee maak je het dier en jezelf gelukkiger.
Dr. Paul Mandigers
Dierenarts-specialist en voorzitter van het Cluster Gezelschapsdieren van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD).
