Zelfs in Nederland, gidsland als het gaat om het correct gebruik van antibiotica, neemt de antimicrobiële resistentie (AMR) toe. Vergeleken met tien tot vijftien jaar geleden is een duidelijk verschil waarneembaar.
Bacteriën steeds vaker resistant
“Eigenlijk komt het in Nederland bijna nooit voor dat wij mensen in het ziekenhuis niet langer kunnen behandelen vanwege AMR”, stelt Mark de Boer, internist-infectioloog LUMC en voorzitter van de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid Nederland (SWAB). Dat wil niet zeggen dat de problemen niet toenemen. “Het gebeurt steeds vaker dat bacteriën die de infectie veroorzaken resistent zijn voor de standaardbehandeling waardoor wij moeten overstappen op reserve antibiotica.”
Toxischer en meer bijwerkingen
Naarmate deze vaker worden ingezet, ontstaat op den duur vaker ook resistentie tegen deze middelen. Bovendien zijn deze vervangende antibiotica vaak toxischer en hebben meer bijwerkingen zoals gehoor- en nierschade. Ook moeten deze antibiotica vaak via het infuus worden gegeven. Mensen moeten langer in het ziekenhuis blijven met een grotere kans op complicaties. Het leidt bovendien tot hogere zorgkosten.
Wat bijvoorbeeld steeds meer voorkomt is AMR bij bacteriën die relevant zijn ten aanzien van de behandeling van urineweginfecties
Selectiedruk verminderen
De enige mogelijkheid om de negatieve spiraal af te remmen is om in ziekenhuizen en huisartspraktijken zo zorgvuldig mogelijk om te gaan met antibiotica. “Het probleem is dat antibiotica ook in de veeteelt en bij industriële processen wordt gebruikt”, weet De Boer. “Wij moeten gezamenlijk de selectiedruk op het ecosysteem verminderen.” De tijd die wordt gewonnen door de resistentieontwikkeling af te remmen, kan worden gebruikt om te zoeken naar nieuwe manieren om bacteriële infecties te bestrijden zoals nieuwe antibiotica en alternatieve behandelstrategieën.
Advies en richtlijnen
In Nederland kunnen artsen voor advies en richtlijnen terecht op de website van SWAB. Onlangs is ook het jaarlijkse rapport Nethmap verschenen waarin de epidemiologie van de resistentie duidelijk wordt beschreven. “Wat bijvoorbeeld steeds meer voorkomt is AMR bij bacteriën die relevant zijn ten aanzien van de behandeling van urineweginfecties”, merkt De Boer op. “Historisch gezien bestaat de neiging infectieziekten te lang uit te behandelen. Zeker bij veelvoorkomende infecties (urineweginfecties en pneumonie) zijn er aanwijzingen dat vaker kan worden volstaan met een kortere behandelduur.” De Boer benadrukt het belang van meer toegepast wetenschappelijk onderzoek om uit te wijzen wat de optimale behandelduur is voor diverse ziektebeelden.
A-teams
Een van de redenen waarom in Nederland AMR relatief beheersbaar is, is het feit dat sinds 2015 alle ziekenhuizen A-teams hebben ingesteld. Deze teams, bestaande uit onder meer een ziekenhuisapotheker, een arts-microbioloog en een internist-infectioloog, zijn verantwoordelijk voor de implementatie van een antimicrobieel stewardshipprogramma. Zij kunnen, onder meer via benchmarking, onderzoeken hoe hun ziekenhuis het doet in vergelijking met andere ziekenhuizen. Dit biedt mogelijkheden om het gebruik van antibiotica in het eigen ziekenhuis verder te verbeteren.
Wil je meer informatie ga dan naar www.swab.nl