Op donderdag 7 september is in het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein ‘s werelds meest innovatieve defibrillator in een patiënt geplaatst. Een Implanteerbare Cardioverter-Defibrillator, beter bekend als ICD, kan met een paar snelle prikkels of een elektrische schok ernstige ritmestoornissen stoppen. Bij deze nieuwste ICD wordt de elektrode achter het borstbeen op het hart geplaatst. Hierdoor hoeven er geen elektrodedraden door een ader in het hart en kan het apparaatje toch optimaal zijn werk doen om een hartstilstand op te heffen. Cardioloog Lucas Boersma, van het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht en Nieuwegein, implanteerde de allernieuwste ICD en vertelt hier meer over.
Wereldprimeur
Dit gebeurde 7 september wereldwijd voor het eerst, door Boersma zelf: “De ingreep is goed verlopen en de patiënt maakt het goed. Hij kan vanaf nu weer onbezorgd van het leven genieten. Als zijn hartritme verstoord raakt of zelfs stopt, kan hij vertrouwen op dit kleine apparaatje dat direct voldoende prikkels geeft om het hart weer in het juiste ritme of aan de praat te krijgen. En dat zonder risico op complicaties die een ICD via de bloedbaan soms met zich meebrengt.”
Niet alle hartpatiënten hebben een ICD nodig. Maar voor hen met een gevaarlijke hartritmestoornis, een risicovolle hart-toestand, erfelijke aandoeningen, een beschadigde hartspier of een verleden met een hartaanval, kan een ICD een hele hoop leed verzachten. “Dat meten we meestal aan de hand van de pompfunctie, als die onder een bepaalde grens komt, neemt de kans op ritmestoornissen toe.”
Draden
Voor wie ontgaan is wat een ICD precies is, legt dokter Boersma het nog even uit. “Een ICD is een apparaatje dat onder de huid wordt ingebracht. De ICD houdt voortdurend het hartritme in de gaten met een elektrode draad in het hart. Mochten er hartritmestoornissen ontstaan, dan signaleert de defibrillator of er gevaar dreigt. Door middel van prikkels of, als dat nodig is, een elektrische schok, worden ernstige ritmestoornissen gestopt. Zo’n schok is vergelijkbaar met een AED.”
Medische ingrepen zijn niet altijd zonder risico’s en Boersma vertelt, hoewel het niet vaak gebeurt, welke dat bij de ICD-implantatie zijn. “Tijdens de ingreep moeten we normaliter met draden door het hart heen. Onder het sleutelbeen leggen we de draden richting het hart aan, om daar een bloedvat aan te prikken. Daarbij kunnen complicaties ontstaan. Maar de draden in het hart kunnen ook kapot gaan of infecteren. Daarnaast kan het zo zijn dat een ICD, onterecht, een schok geeft, bijvoorbeeld door een storing.” De cardioloog benadrukt dat slechts een klein percentage patiënten een onterechte schok krijgt. “Daar ga je niet dood aan, maar dat kan vervelend zijn. Al is zoiets een stuk minder vervelend dan de gevaren van de hartritmestoornis.”
Op het hart
Maar nu is daar een vernieuwde variant van de ICD. “Bij deze nieuwste ICD implanteren we het apparaatje links in de zij onder de huid en de elektrode onder het borstbeen. De draden hoeven niet meer door het hart heen en gaan buiten de bloedvaten, bloedbaan en het hart om. Daardoor vermijd je de genoemde risico’s. Doordat we de elektrode van de ICD onder het borstbeen plaatsen, ligt deze bovenop het hart, waardoor de toevoer van prikkels en een schok nog beter werkt.”
Er zijn nog steeds hartpatiënten die wél draden in de bloedbaan nodig hebben. “Dat geldt voor mensen die afhankelijk zijn van een pacemakerfunctie.” Zo’n functie is nodig als patiënten een te lage hartslag of een ‘traag hart’ hebben. “Sommigen hebben beide problemen, ritmestoornissen en lage hartslag. Dan heb je dus een combinatie van deze apparaten nodig.” Maar voor al die anderen die niet afhankelijk zijn van een pacemakerfunctie, is de nieuwste ICD een mogelijkheid. “Er zijn verschillende vormen van ICD-therapie en samen met de specialist besluit de patiënt uiteindelijk wat het beste bij hem of haar past.”
Een ICD redt nog steeds iedere dag levens. We begrijpen steeds beter voor welke patiënten dit écht nodig is
Wel of geen ICD
Over het wel of niet implanteren van ICD’s in specifieke patiëntengroepen, ontstonden vragen vanuit de overheid. Er zouden mogelijk te veel implantaties plaatsvinden. Ook een Deense studie suggereert dat bij patiënten met onbegrepen hartfalen, een ICD geen meerwaarde had om sterfte te voorkomen. Daarom valt een ICD voor deze groep niet langer onder verzekerde zorg. Cardioloog Boerma deelt daar tot slot zijn visie over. “Een ICD redt nog steeds iedere dag levens. We begrijpen steeds beter voor welke patiënten dit écht nodig is. Maar er is meer onderzoek nodig voordat we zeker weten of we nu veilig indicaties kunnen loslaten. De Nederlandse Do-IT-studie was daar een eerste aanzet voor. En de Nederlandse Vereniging van Cardiologie is al jaren betrokken bij onderzoek, om die kennis te vergroten ten gunste van patiëntenzorg op maat.”
Meer informatie
Meer informatie over de nieuwste ICD? Bekijk de hier de video of bekijk de video onderstaand!