De diagnose ADHD wordt regelmatig laat of niet gesteld. Dat kan grote gevolgen hebben variërend van vastlopen op je werk tot stemmingswisselingen en crimineel gedrag. Nannet Buitelaar, psychiater, gespecialiseerd in ADHD, geeft uitleg.
Hoe komt het dat ADHD niet altijd direct wordt opgemerkt?
“ADHD kan zich op heel veel manieren uiten. Het is echt niet altijd zo dat mensen met ADHD alleen of vooral heel druk zijn. Soms is iemand vooral druk in zijn hoofd. Verder gaat het om concentratieproblemen en planningsproblemen, maar ook om slaapproblemen, agressief gedrag, stemmingswisselingen of ongeremdheid. De diagnose kan niet worden gesteld aan de hand van bloedonderzoek of een hersenscan. Er moet worden gekeken naar gedragspatronen. Dat is zelfs voor huisartsen of gespecialiseerde hulpverleners niet altijd eenvoudig.”
Wat kan er gebeuren als diagnose en behandeling uitblijft?
“Dat kan leiden tot problemen op school, op het werk of in relaties. Mensen lopen echt vast in hun leven zonder dat ze weten wat er aan de hand is en zonder dat ze er zelf iets aan kunnen doen. Ze vinden van zichzelf dat ze falen en dat kan weer leiden tot onder meer onzekerheid, faalangst en somberheid. Als ADHD niet op tijd wordt ontdekt en behandeld, kan dat zelfs leiden tot agressief en crimineel gedrag.”
Mensen lopen echt vast in hun leven zonder dat ze er grip op hebben.
Is er een verband tussen criminaliteit en ADHD?
“Mensen met ADHD hebben over het algemeen een korter lontje waardoor er een verhoogde kans is op agressie. Ook is er vaker ‘sensation seeking’ gedrag. Nu ontwikkelen natuurlijk niet alle mensen met ADHD crimineel gedrag, maar als je kijkt naar mensen in de gevangenis dan heeft 26 procent last van ADHD. Buiten de gevangenis gaat het om vijf procent. Dat is een aanzienlijk verschil.”
Die negatieve spiraal kun je alleen doorbreken door de juiste diagnose en de juiste behandeling.
U noemde eerder al somberheid, hebben mensen met ADHD vaker dan gemiddeld sombere gevoelens?
“Het gaat meer om stemmingswisselingen en om somberheid als gevolg van teleurstellingen. Het neurobiologisch regelmechanisme werkt niet optimaal. Daardoor ben je gevoeliger voor prikkels en kun je sneller moe en prikkelbaar worden. Daardoor ontstaan vervelende situaties en dit ervaren mensen dan vaak als falen. Uiteindelijk kan dit leiden tot onzekerheid en somberheid. Het is een negatieve spiraal die je alleen kunt doorbreken door de juiste diagnose en de juiste behandeling.”