Steeds meer Nederlanders krijgen te maken met de botziekte osteoporose. Hun kans om iets te breken is stukken groter. De impact daarvan is soms enorm.
Risico’s
“Osteoporose kan leiden tot een inzakking van de wervelkolom, en een flinke aantasting van iemands autonomie. De botaandoening veroorzaakt daarnaast ook andere breuken die de kwaliteit van leven kunnen beïnvloeden. Heupbreuken dragen bij een deel van de patiënten zelfs bij aan een vroegtijdiger overlijden”, zegt Hennie Raterman, reumatoloog bij de Noordwest Ziekenhuisgroep.
Mensen met osteoporose hebben te maken met een versnelde botafbraak of een verminderde botkwaliteit waardoor de botten poreuzer worden. Inmiddels heeft één op de drie Nederlandse vrouwen boven de 50 jaar osteoporose tegenover één op de acht mannen in die leeftijdscategorie. Vaak wordt de ziekte beschouwd als een kwaal waarmee iedereen die oud genoeg wordt nu eenmaal te maken kan krijgen.
Toch is het een serieuze medische aandoening waarop 50-plussers weliswaar een groter risico hebben, maar die ook jongere mensen treft. Ook andere ziekten zoals reuma en hormoonaandoeningen geven een grotere kans op osteoporose.
Diagnose
Bij een vermoeden van osteoporose wordt met een zogenoemde Dexascan via röntgenstralen de botdichtheid gemeten. Deze wijst uit of er sprake is van een versnelde botafbraak oftewel osteoporose. De scan wordt vaak gecombineerd met een wervelkolomopname die inzicht geeft in de situatie in de wervels.
Met een bloedonderzoek achterhaalt de arts of de oorzaak van osteoporose ligt in een andere ziekte. Daarnaast wordt het valrisico van de patiënt in kaart gebracht op basis van factoren zoals een slechter zicht en eventuele duizeligheid.
Zo voorkom je verergering
Gelukkig is er wel iets tegen osteoporose te doen. Een deel heeft de patiënt zelf in de hand. “Beweging draagt bij aan het optimaliseren van de botvorming omdat het de druk op de botcellen vergroot en de opbouw daardoor wordt gestimuleerd. Je kweekt er bovendien spierconditie mee. Hierdoor wordt de kans op vallen, en dus op het oplopen van breuken, kleiner.
Door dagelijks een half uur te bewegen in de buitenlucht neemt het lichaam ook de voor de botten belangrijke vitamine D op”, zegt Raterman. Calciumrijke voeding kan daarnaast een positieve bijdrage leveren aan de botten. Afhankelijk van de mate van botafbraak, is een dagelijkse hoeveelheid van 1000 tot 1500 milligram aan te raden. Patiënten worden daarom aangeraden om calciumrijke voeding te nemen zoals melk, yoghurt en kwark.
Medicatie en therapietrouw
Afgezien van deze stimulering van de botopbouw, bestaat de aanpak van osteoporose uit het bestrijden van de botafbraak. Dit laatste is tot nu toe alleen mogelijk met medicatie. Veel patiënten krijgen geneesmiddelen in de vorm van (meer traditionele of een nieuwe generatie) tabletten die de afbraak moeten remmen. Vaak wordt na een periode van vijf jaar de botdichtheid weer gemeten.
Toch vindt een deel van de mensen met osteoporose het moeilijk om de medicijnen gedurende langere tijd te blijven nemen, weet Raterman. Zeker als zij relatief weinig klachten ondervinden van hun ziekte. “Het medicijngebruik staken is meestal onverstandig. Osteoporose is een chronische ziekte. Stoppen met medicatie kan betekenen dat de botafbraak meteen terugkeert en dat de behaalde winst weer verloren gaat. De arts heeft ook een rol om patiënten te wijzen op het belang van therapietrouw, en om toezicht te houden.”
Osteoporose is niet te genezen. Wel kan er door gedrag en behandeling stabilisatie in de botdichtheid ontstaan. “Bij veel patiënten treedt er absoluut verbetering op en dat leidt ook tot een kleinere kans op nieuwe fracturen.”