Iedere dag overlijden in Nederland 53 vrouwen en 50 mannen aan hart- en vaatziekten. “Het vrouwenhart verschilt van het mannenhart”, stelt cardioloog dr. Janneke Wittekoek, directeur van Heartlife Klinieken.
Janneke Wittekoek
Cardioloog en directeur van Heartlife Klinieken
Zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen in het ontstaan van hart- en vaatziekten?
“Jazeker. Het proces van aderverkalking verloopt bij vrouwen vaak anders dan bij mannen. Bij mannen zie je veel vaker dat een bloedvat op één bepaalde plek in het hart helemaal dicht zit. Er is dan één obstructie. Bij vrouwen is het zo dat vaker het hele vaatsysteem gelijkmatiger dichtslibt. De vaten worden dan allemaal een stuk of stukje nauwer.”
Gelden voor mannen en vrouwen ook andere risicofactoren?
“Bij allebei gelden de bekende risico’s zoals ongezond eten, overgewicht, roken, drinken en te weinig bewegen. Bekend is inmiddels dat het vrouwenhart veel stressgevoeliger is dan het mannenhart. Het stressinfarct, ook wel bekend als ‘gebroken-hart-infarct’ treft vooral vrouwen. Ook vrouwen met een hoge bloeddruk, vrouwen die vroegtijdig in de overgang zijn geraakt en vrouwen die tijdens hun zwangerschap diabetes en/of hoge bloeddruk hadden, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Een gezonde levensstijl helpt absoluut maar laat daarnaast ook af en toe je cholesterol en je suikerwaarden controleren. Ken-je-getallen” is mijn pleidooi voor een goed hartgezondheid. Heel belangrijk dus om cholesterol, suikerwaarden en ook bloeddruk te controleren. Het zijn spiegels van je (hart)gezondheid.”
Wat zijn bekende symptomen van hartproblemen?
“Iedereen kent de typische klachten van pijn in de linkerborst, uitstralend naar de linkerarm en vaak ook naar de kaak. Dat zijn echter typische mannenklachten. Zo’n zeventig procent van de vrouwen die een hartinfarct hebben gehad, hebben nooit druk op de borst ervaren. Vrouwen geven wel aan dat ze pijn op de rug hebben tussen de schouderbladen. Ook noemen ze vaak kortademigheid, extreme vermoeidheid en een griepachtig gevoel. Door die andere klachtenpatronen worden de signalen voor hart- en vaatziekten niet altijd herkend en soms zelfs afgedaan als overgangsklachten of (pre)menstruele klachten.”
Kun je zelf iets doen om hart- en vaatziekten te voorkomen?
“Door een paar risicofactoren aan te pakken kun je zelfs heel snel behoorlijk veel winst boeken als het gaat om je hartgezondheid. Een gezonde levensstijl is altijd een goed idee, dus eet gezond, drink geen of weinig alcohol, rook niet en zorg voor voldoende beweging. Ben je een paar kilo te zwaar, probeer die kilo’s dan kwijt te raken.”
“Voor vrouwen is er het extra advies om aandacht te besteden aan stressmanagement. Als je bedenkt dat vrouwen puur op basis van stress al een hartinfarct kunnen krijgen, lijkt het mij verstandig om te leren omgaan met stress.”
Helpt zo’n aanpak in alle gevallen?
“Een goede leefstijl is natuurlijk altijd goed maar er zijn ook belangrijke erfelijke factoren. Daarom pleit ik voor een nationaal screeningsprogramma. Er is een nationaal screeningsprogramma voor borstkanker waardoor bij heel veel vrouwen borstkanker in een vroeg stadium kan worden ontdekt en behandeld. Voor zowel mannen als vrouwen is er het bevolkingsonderzoek darmkanker dat (dikke)darmkanker in een vroeg stadium kan ontdekken en zelfs kan voorkomen.”
“Beide onderzoeken zijn zeer succesvol. Het is bekend dat hart- en vaatziekten wereldwijd doodsoorzaak nummer één zijn. Wij weten hoe deze ziekten ontstaan en wat de risicofactoren en rode vlaggen zijn. En toch wachten wij met behandelen totdat er al klachten zijn. Dat is echt onlogisch. Door meer preventie is het mogelijk risicofactoren op hart- en vaatziekten tijdig op te sporen en vervolgens leefstijladviezen te geven of medicatie voor te schrijven. Nu gebeurt dat alleen nog incidenteel, als iemand al klachten heeft. Met een landelijk bevolkingsonderzoek kun je een enorme slag maken in het voorkomen, tijdig signaleren en behandelen van hart- en vaatziekten.”