Een depressie is een aandoening die valt onder de ‘stemmingsstoornissen’, een ziekte van de stemming en gevoelens.

Van een depressieve stemming is sprake als er gedurende een langere periode een abnormale somberheid bestaat en/of een abnormale lusteloosheid, verlies van interesse of een onvermogen om ergens van te genieten.

Bij een depressie kan men kijken naar de hoogte van de stemming (een beetje somber of héél erg somber) en naar de wisselingen in de stemming (wekenlang een somber gevoel of een afwisseling tussen de positieve stemming en de sombere stemming; maar ook wisseling per dag of per aantal weken). Dit kan per persoon variëren; een depressie kan bij iedereen anders zijn.

Wat zijn de symptomen?

Volgens een psychiatrisch classificatiesysteem (DSM) is er sprake van een depressie als iemand lijdt aan een sombere stemming en een duidelijke vermindering van interesse voor of plezier aan (bijna) alle activiteiten, gedurende vrijwel de gehele dag, bijna elke dag. Daarnaast zijn minstens vijf van de volgende symptomen gedurende ten minste twee weken aanwezig geweest. De symptomen wijzen dan op een verandering ten opzichte van het eerdere functioneren:

Onopzettelijk, duidelijk gewichtsverlies of onopzettelijke gewichtstoename, of een af- of toename van de eetlust. Bij kinderen kan er sprake zijn van het uitblijven van de verwachte gewichtstoename.
Slaapklachten: niet (voldoende) kunnen slapen, te veel moeten slapen, bijna elke dag.
Psychomotorische gejaagdheid of geremdheid, bijna elke dag.
Vermoeidheid of verlies van energie, bijna elke dag.
Gevoelens van waardeloosheid, of ernstige c.q. inadequate schuldgevoelens.
Vermindering van het vermogen om te denken, zich te concentreren, of besluiteloosheid.
Gevoelens van wanhoop, zelfmoordgedachten, fantasieën over zelfmoord zonder specifieke plannen, een zelfmoordpoging of een specifiek plan voor zelfmoord. Niet alleen de vrees dood te gaan.

Wat zijn de oorzaken van een depressie?

Er kunnen verschillende oorzaken van depressie aanwezig zijn. Sommige mensen hebben aanleg voor depressie, maar ook de afwezigheid van (zon)licht in de winterperiode, negatieve (sociale) ervaringen, gebeurtenissen in de jeugd en hormonale ontregelingen kunnen een oorzaak zijn. Een depressie kan ook ‘zomaar’ voorkomen. Juist het gebrek aan een duidelijke reden is vaak frustrerend voor iemand met een depressie.

Hoe kan je de depressie verhelpen?

Er zijn vele manieren om een depressie te lijf te gaan, afhankelijk van degene die lijdt onder de depressie en de aard en ernst van de depressie.

De behandelingen kunnen we indelen in:

Eerste stap interventies, bij voorbeeld zelfhulp, online tools (e-health) en begeleiding om dagelijks activiteiten te ondernemen en te bewegen of sporten.
Psychotherapeutische interventies bij een matig tot ernstige en/of terugkerende depressie. Bij een psychotherapeutische behandeling leren mensen methoden om beter met hun depressie om te gaan en hun kwetsbaarheid ervoor te verminderen.
Behandeling met antidepressiva. Antidepressiva beïnvloeden de stoffen in de hersenen die belangrijk zijn bij het regelen van gevoelens als angst en somberheid. Antidepressiva beïnvloeden deze stoffen en kunnen tot herstel leiden.

Bij een ernstige depressie kan opname in een kliniek of op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis noodzakelijk zijn.

Herstel en terugval

Na een depressie zijn de ergste klachten weg. De complete uitzichtloosheid is verdwenen. Maar dan begint het pas, want op veel levensgebieden zijn door de depressie gaten geslagen: innerlijk leven, werk, sociaal leven, relatie, hobby’s. Op al deze gebieden moet weer terrein heroverd worden. En dat terwijl er nog veel kwetsbaarheid is. De angst voor terugval speelt regelmatig op, terwijl het vertrouwen in eigen kunnen nog niet erg sterk is.

In de fases van herstel vragen alle levensgebieden de aandacht. Herstel is een actief proces. Het is echter van belang om overbelasting te voorkomen. In dit herstel kunnen mindfulness, hardlopen, en een gezonde leefstijl een belangrijke rol spelen.

Vincent Mispelblom Beyer is depressiecoach en bestuurslid van de Depressie Vereniging.