Jaarlijks ontvangen meer dan 14.000 mannen in Nederland de diagnose prostaatkanker, waarbij een deel van hen na verloop van tijd uitzaaiingen ontwikkelt. Stereotactische bestralingen worden ingezet als een geavanceerde methode om uitgezaaide vormen van kanker te bestrijden.
Dr. Joost Nuyttens, radiotherapeut verbonden aan het Erasmus MC in Rotterdam, maakt al ruim een decennium gebruik van stereotactische bestralingen in de strijd tegen diverse vormen van kanker. “Bij stereotactische bestralingen ontvangt de patiënt een hoge dosis straling die zeer nauwkeurig op de tumor is gericht. Op deze manier trachten we het bestraalde gebied tot een minimum te beperken en de stralingsdosis in omliggende organen zo laag mogelijk te houden.”
Diagnose uitgezaaide prostaatkanker
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Verschillende behandeltrajecten worden toegepast, afhankelijk van de specifieke situatie van de patiënt. Dr. Nuyttens legt uit: “Behandelingen kunnen gericht zijn op genezing of op het vertragen van de ziekte. Op basis van de omvang van de tumor wordt een behandelingsplan opgesteld. Stereotactische bestraling kan een uitstekende behandeling zijn wanneer de uitzaaiingen beperkt zijn.”
Een voordeel van bestraling bij prostaatkanker is dat een operatie niet noodzakelijk is. Het doel van de bestraling is om kankercellen te vernietigen met zo min mogelijk schade aan gezonde cellen. Bij uitzaaiingen kan de radiotherapeut gericht het bot en de aangetaste klieren bestralen. “Een uitdaging bij uitzaaiingen in de lymfeklieren is hun nabijheid tot de darmen. Het gebruik van een zeer gericht apparaat is dan gerechtvaardigd om de klieren te bestralen.”
Medische innovaties
Dr. Nuyttens integreert de nieuwste ontwikkelingen in zijn behandelingen. Het CyberKnife-systeem is een geavanceerde bestralingsmachine die een hoge dosis röntgenstraling nauwkeurig op de tumor richt. Dit systeem kan worden toegepast bij diverse vormen van kanker die radiotherapie vereisen. Door de straling te concentreren op de tumor, minimaliseert het apparaat schade aan omliggend normaal weefsel. Nuyttens merkt op: “Een opmerkelijke eigenschap van dit systeem is de mogelijkheid om mee te bewegen met de ademhaling van de patiënt. Hierdoor kunnen tumoren die bewegen met de ademhaling, zoals in de longen, uiterst nauwkeurig worden behandeld.”
Bij stereotactische bestralingen krijgt de patiënt een hoge bestralingsdosis die heel precies op de tumor is gericht
Het CyberKnife vertoont gelijkenissen met een robotarm en wordt onder andere gebruikt bij de behandeling van prostaatkanker. “Dankzij de flexibele positionering van deze robotarm kan de tumor altijd exact worden bestraald. In het verleden dienden patiënten maar liefst 25 keer naar het ziekenhuis te komen voor bestraling. Met deze moderne bestralingsmachines kan dat, afhankelijk van de omvang en locatie van de uitzaaiingen, in slechts twee tot vijf sessies.”
Impact op levenskwaliteit
Door deze nauwkeurige vorm van bestraling is het mogelijk om gelokaliseerde uitzaaiingen bij prostaatkanker te behandelen. Hierdoor kan de start van hormonale behandelingen worden uitgesteld. Hormonale behandelingen hebben aanzienlijke impact op de levenskwaliteit van mannen, zoals potentieverlies en veranderingen in mannelijke kenmerken.
“Dankzij stereotactische bestralingsapparaten kunnen artsen zeer nauwkeurige behandelplannen ontwikkelen, waardoor patiënten minder last kunnen ervaren van bijwerkingen. De positieve impact op hun levenskwaliteit is aanzienlijk.”
Dr. Nuyttens constateert dat de ontwikkeling van dergelijke bestralingsapparaten een gunstig effect heeft op de behandeling van mannen met prostaatkanker. Dit wordt tevens bevestigd uit internationaal onderzoek. Hieruit blijkt dat stereotactische radiotherapie de start van hormonale behandelingen gemiddeld met acht maanden kan uitstellen. Hoewel dit wellicht niet significant lijkt, kan bij 1 op de 3 patiënten de hormonale therapie 3 jaar of langer worden uitgesteld.