Het vrouwenhart

Het vrouwenhart staat centraal in de campagne van de Harstichting. Wij vroegen vier vrouwen uit verschillende beroepsgroepen naar hun kennis over het (en hun) hart.

---

Wat betekent de campagne van de Nederlandse Hartstichting voor het vrouwenhart voor jou?

“Veel, natuurlijk omdat ik zelf vrouw ben. Ik kwam erachter dat er nog ontzettend weinig bekend is over het vrouwenhart, schokkend vond ik dat.”

Waarom zet jij je hier voor in?

“Vrouwenthema’s gaan me sowieso aan het hart. Ik denk dat het mijn gevoel voor rechtvaardigheid is dat maakt dat ik me wil inzetten voor gelijke rechten voor mannen en vrouwen. Onderzoek naar hartziekten was lange tijd voornamelijk gericht op mannen. Op dit momenten overlijden er meer vrouwen dan mannen aan hart-en vaatziekten, per jaar gaat het om 21.000 vrouwen in Nederland. Er moet een inhaalslag worden gemaakt, met voor de beide seksen net zo veel aandacht voor en onderzoek naar het hart.”

Wat voor invloed heeft je inzet op jou persoonlijk gehad?

“Ik weet nu veel meer over de symptomen en risicofactoren van hartklachten bij vrouwen. Met bewuster leven was ik al langer bezig door gezond te eten en voldoende te bewegen. Maar met de kennis die ik nu heb besef ik nog meer dat ik zuinig moet zijn op mijn lichaam. Ik ben alerter geworden.”

Heb je tips voor andere vrouwen met het oog op preventie?

“Ik denk dat vrouwen vooral goed op zichzelf moeten letten, en natuurlijk gezond moeten leven. En ik denk dat ze in het algemeen wat eerder naar de huisarts kunnen stappen en daar best wat assertiever mogen zijn.”

Hoe bedoel je?

“Vrouwen hebben de neiging zichzelf weg te cijferen. Maar ik raad alle vrouwen aan met hun klachten naar de dokter te stappen. Het probleem is dat de risicofactoren voor hartkwalen en de symptomen ervan anders zijn dan bij mannen.

Ook lijken veel van de verschijnselen van hartkwalen bij vrouwen op symptomen van de overgang. Dat maakt de diagnostiek lastig. Lees je dus goed in in de mogelijke symptomen en onthoud ze. Heb je het gevoel dat er iets niet goed zit, kaart het aan. En vraag aan je arts of het misschien je hart kan zijn.”

---

Waarom moeten we onderscheid maken tussen mannelijke en vrouwelijke hartpatiënten?

Hartproblemen uiten zich bij vrouwen vaak anders dan bij mannen. Verder is de impact en levensfase van de risicofactoren verschillend. En je hebt vrouw specifieke risicofactoren. Vrouwen die een zwangerschapsvergiftiging hebben gehad blijken 2x meer risico te hebben op hart- en vaatziekten, en een 4x zo hoog risico op een hoge bloeddruk. Er zijn dus allerlei accentverschillen waardoor het niet meer te rechtvaardigen is dat we vrouwelijke patiënten hetzelfde benaderen als mannelijke. Toch doen we het nog steeds. Dat leidt tot veel verkeerde diagnoses, en vaak ook insufficiënte behandeling.

U heeft een onderzoeksfonds opgericht, Hart voor Vrouwen. Waarom? 

Omdat er veel hiaten zijn in goede zorg voor vrouwen. Ik wilde een onderzoeksfonds waarin ook de levensloop van vrouwen tot zijn recht komt. En het verband tussen ziektes, door vakgebieden aan elkaar te koppelen zoals bij cardio-oncologie. Hoe kunnen we vrouwen met borstkanker helpen, en hun behandeling veiliger maken om schade aan hart en vaten te voorkomen?

Waarin is de afgelopen 20-25 jaar veel vooruitgang geboekt?

Dankzij nieuwe technologieën kunnen we klachten op een andere manier in beeld krijgen, en aantonen wat er wel of niet aan de hand is. De laatste jaren zien we zien steeds meer hartinfarcten die veroorzaakt worden door een scheur in één van de kransvaten, een spontane coronair dissectie. Dat is bij 25% van de hartinfarcten bij vrouwen onder de 60 jaar het geval. Het vraagt om een voorzichtigere benadering dan een standaard hartinfarct. Vrouwen hebben vaker varianten van het traditionele hartinfarct. Die zijn we beter zichtbaar gaan maken, maar we kunnen nog grote vooruitgang boeken door ze op de juiste wijze te benaderen en te behandelen zowel in de acute fase als naderhand.

---

Wat betekent het vrouwenhart voor WOMEN Inc.?

Het hart is misschien wel het mooiste symbool voor een voor ons veel bredere case: dat m/v-verschillen in de gezondheidszorg tot nu toe niet voldoende erkend worden, en dat daar veel onwetendheid over is.

Er is nog weinig bekend over de vrouwspecifieke aspecten van het hart, waardoor het soms een zaak van leven of dood is. Hart- en vaatziekten zijn dan ook doodsoorzaak nummer 1 onder vrouwen. Van alle cases die we hebben geagendeerd is hart -en vaatziekten er dus één die veel vrouwen raakt.

Hoe zet WOMEN Inc. zich in voor het vrouwenhart?

5 jaar geleden kwam het voor ons als een verrassing dat je als vrouw niet kon rekenen op dezelfde kwaliteitszorg als mannen. Niet alleen op het gebied van hartklachten, maar in de hele gezondheidszorg. Toen hebben wij de Alliantie Gender & Gezondheid opgericht waarvoor we 50 wetenschappers, specialisten, beleidsmakers en hoogleraren hebben verzameld.

Die alliantie is ons kompas geworden om te kijken hoe we deze schrijnende inconvenient truth kunnen aanpakken. Vorig jaar hebben we een enorme doorbraak bereikt. Minister Schippers heeft op basis van de Kennisagenda Gender & Gezondheid — waarin de grootste m/v-verschillen door onze alliantie in kaart zijn gebracht — een kennisprogramma in het leven geroepen om die ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op acht gebieden in de gezondheidszorg te verminderen, waaronder hart- en vaatziekten. *

Wat willen jullie vrouwen meegeven als het gaat om hun hart?

Iedere patiënt is anders, maar in de medische wetenschap wordt de man nog steeds als norm genomen. Dus wees je bewust van de m/v-verschillen in de gezondheid. Als vrouw kun je er niet vanuit gaan dat je dezelfde kwaliteitszorg krijgt als mannen. Durf je arts te vragen naar m/v-verschillen en deel vrouwspecifieke informatie met je arts, als deze beschikbaar is.

* Meer weten? Ga naar: https://www.womeninc.nl/nieuwsbericht/kennisagenda-gender-en-gezondheid

---

Waarin verschilt het vrouwenhart van het mannenhart?

“De anatomie is eigenlijk hetzelfde. Maar de manier waarop de kransslagaders – die het hart van zuurstof voorzien – dichtslibben is anders. Dat dichtslibben heet aderverkalking. Bij mannen zie je vaak een obstructie (afsluiting) van de vaten. Bij vrouwen is het gelijkmatiger, het zit meer in de kleine vaatjes. Die kunnen vaatspasmen vertonen, wat vaak niet herkend wordt. Als je dat niet goed behandelt, dan heb je later in het leven 7x meer kans op een obstructie”

Waar zouden vrouwen op moeten letten?

“Er is weleens onderzoek gedaan naar klachten die vrouwen hadden in de aanloop naar een hartinfarct. Vaak ging het om een onbegrepen gevoel van vermoeidheid, zich zwak voelen, en angst. Mannen hebben vaak een drukkend en snoerend gevoel op de borst. Vrouwen hebben juist klachten in de rug, de nek, schouders, en tussen de schouderbladen. En last van kortademigheid en griepachtige klachten.”

Wat kunnen vrouwen doen ter preventie?

“Het is belangrijk dat ze hun risicofactoren in kaart brengen en aan de ‘getallen’ werken. Die getallen kun je beïnvloeden met leefstijl, tenzij er een heel sterke erfelijke component is waardoor die getallen niet op orde zijn. Maar over het algemeen kan 80% van de hart-en vaatziekten voorkomen worden door een goede leefstijl.”

Wat houdt de nieuwe diagnostiek in?

“Zoals ik al zei worden de eerste hartklachten bij vrouwen vaak niet als dusdanig herkend. Dus de eerste stap is onderkennen dat er een probleem is met de kleine bloedvaten. Dat kun je nu meten met een spasmeprovocatietest. Die test wordt momenteel slechts door één centrum uitgevoerd. We willen dat dat breder wordt uitgerold zodat vrouwen met hartklachten beter geholpen kunnen worden.”