Wondgenezing is een van de krachtigste processen in het menselijk lichaam, maar het heeft haar vijanden. Ron Legerstee is consultant Wound Healing & Tissue Repair en weet hoe je die vijanden het beste te lijf kunt gaan.
Het klinkt wat cru, maar alleen de dood stopt wondgenezing. “Je gaat ofwel dood aan een wond, ofwel je geneest hem”, zegt expert complexe wondzorg Ron Legerstee.
“Dat geldt niet alleen voor mensen, ook voor begonia’s, watervlooien en zeesterren.” Wondgenezing is een gigantisch sterk proces: het treedt automatisch in wanneer je een wond hebt en is door bijna niets te stoppen.
Twee vijanden
Toch verloopt wondgenezing niet altijd van een leien dakje. Soms zijn er omstandigheden die het natuurlijke genezingsproces van het lichaam verstoren. Dit is bijvoorbeeld het geval bij mensen met ernstige suikerziekte.
Door beschadigde zenuwen merken zij het minder snel wanneer ze een wondje hebben. En slechtere doorbloeding hindert de genezing. “Zulke wonden noemen mensen weleens chronisch, recalcitrant of obstinaat”, zegt Legerstee.
“Maar dat klinkt alsof je er niets aan kunt doen. Daarom spreek ik liever over ‘gecompliceerde’ wonden. Als je ze zo noemt, kun je als professional beter op zoek naar de factoren die de boel frustreren.”
De twee belangrijkste vijanden van wondgenezing zijn micro-organismen en herhaalde schade. “Je kunt bijvoorbeeld denken aan biofilm”, zegt Legerstee.
“Wanneer bacteriën worden bedreigd, bijvoorbeeld door antibiotica of droogte, dan maken ze een slijmerig materiaal waar ze zich in kunnen verstoppen.
Hierdoor gaan wonden minder goed dicht. En wonden gaan natuurlijk ook minder goed dicht als je ze blijft jennen. Daarom moet je goed opletten dat je geen verband gebruikt dat aan de wond blijft kleven.”
Belangrijke valkuil
Met een modern schuimverband of transparant wondfolie kun je voorkomen dat micro-organismen in de wond komen. En voor het bestrijden van lastpakken die zich al naar binnen hebben gewerkt, bestaan middelen zoals jodium, alcohol en antibacteriële spoelvloeistoffen – al dan niet geïmpregneerd in speciale verbanden.
Vooral voor mensen met een verzwakte gezondheid zijn dit soort middelen van belang. “Mensen die suikerziekte hebben, een halfzijdige verlamming, die veel geneesmiddelen gebruiken of gewoon heel oud zijn kunnen minder goed dealen met micro-organismen die voor andere mensen niet zo’n probleem vormen”, zegt Legerstee.
Ook bij het gebruik van de juiste middelen is er nog een belangrijke valkuil die vermeden moet worden. Legerstee: “Als mensen kiezen voor een behandeling, en het gaat goed, dan blijven ze daar vaak op hangen. Stel, een wond is te nat.
Dan zetten ze een middel in dat enorm goed absorbeert. Na twee of drie setjes verband zien ze dat de wond volledig is ingedroogd, maar ze stoppen er niet mee.
Zo trek je de wond leeg en gaan cellen dood. Wondgenezing is een dynamisch proces. Je moet lezen waar de wond in het proces zit en afhankelijk daarvan kiezen voor de juiste behandeling.”
Referentie: Cells, tissues and disease, Guido Majno en Isabelle Joris (Oxford University Press, 2e ed.)