Infectieziekten zijn er in heel veel soorten en gradaties. We kunnen ze overal oplopen. Arts-microbioloog, hoogleraar en afdelingshoofd Andreas Voss van CWZ, Radboudumc en UMCG vertelt ons er meer over.
“Infectieziekten zijn alle aandoeningen die worden veroorzaakt door een micro-organisme zoals een bacterie, schimmel, parasiet of virus. Het organisme kan zich nestelen en uitgroeien tot een aandoening die bijvoorbeeld het weefsel aantast en je ziek maakt. De gevolgen van een infectieziekte variëren nogal in ernst. Soms is er alleen sprake van een storend pukkeltje, andere keren van een levensbedreigende situatie.”
Oorzaak
“Een infectie ontstaat onder meer door een micro-organisme dat op een plek belandt waar het niet hoort. Zo kunnen bacteriën uit de darm op de verkeerde plek terechtkomen. Verkeerd afvegen na toiletbezoek zorgt er soms, vooral bij vrouwen, voor dat een darmbacterie in de plasbuis terechtkomt. Hierdoor kan er een blaasontsteking ontstaan, of als complicatie daarvan een nierprobleem. Denk daarbij aan een nierbekkenontsteking of een sepsis (bloedvergiftiging), als de bacterie in het bloed raakt.
In de meeste gevallen gebeurt dat allemaal gelukkig niet, maar het illustreert wel wat een micro-organisme kan veroorzaken in het lichaam. Je kunt infectieziekten overal oplopen; binnens- en buitenshuis. Ze kunnen overal in het lichaam optreden, in sommige gevallen door een verwekker die al in het lichaam aanwezig is. Het spectrum van infectieziekten is op alle fronten heel erg breed.”
Soa’s zoals hiv
“Wat de meest voorkomende infectieziekten in Nederland zijn, wisselt een beetje per seizoen. In de herfst en winter – buiten pandemie tijden – zijn er veel virusinfecties zoals verkoudheid, griep en luchtweginfecties. Als de barbecue weer aangaat richting zomer, komen er meer darminfecties voor als gevolg van het eten van halfgaar vlees. Urineweginfecties en wondinfecties zijn het hele jaar veelvoorkomend.
Preventie zit ‘m veelal ook in hygiëne en gebruiken die de meesten van ons als kind al leerden
Alle seksueel overdraagbare aandoeningen, waaronder hiv, vallen ook onder de infectieziekten. Daarnaast kun je denken aan hepatitis, legionella en Q-koorts en acne. Sommige mensen raken geïnfecteerd in het ziekenhuis. Zo is het maken van een wond tijdens een operatie onvermijdelijk, maar betekent dit wel dat patiënten daarmee toegankelijker en gevoeliger zijn voor bepaalde micro-organismen en daarmee voor infecties, zoals postoperatieve wondinfecties.”
Kennisuitwisseling
“Juist omdat infectieziekten zo uiteenlopend zijn, is er niet één therapie die wordt toegepast. De behandelwijzen variëren net zozeer. Met het oog op kennisuitwisseling over therapie, detectie en preventie, werken onderzoekers en artsen-microbioloog samen in de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie. Een wetenschappelijke vereniging die contacten onderhoudt met professionals in de zorg. Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar continu op.”
Preventie in de zorg en thuis
“Zorginstituten ondernemen al veel in infectiepreventie. Denk aan de uitgebreide handhygiëne die in de zorg wordt gehanteerd en bijvoorbeeld aan het protocol om infusen zo kort mogelijk te laten zitten. Nederland kent verder natuurlijk het Rijksvaccinatieprogramma dat volledig is gericht op het voorkomen van bepaalde infectieziekten. Hoewel vaccinaties bij sommigen in onze maatschappij ter discussie staan, zijn ze wat mij betreft het belangrijkste instrument in preventie.
Daarnaast kan een gezonde leefstijl met weinig stress de kans op infectieziekten verkleinen. Preventie zit ‘m vaak ook in een goede hygiëne en gebruiken die de meesten van ons als kind al leerden; handen wassen na het buitenspelen, na een toiletbezoek en voor het eten. Omdat het vocht dat vrijkomt bij hoesten en niezen virussen kan bevatten, geldt nog steeds het advies om verspreiding te voorkomen en dit in de elleboog te doen of een papieren zakdoek te gebruiken. Het zijn kleine inspanningen. Maar ze kunnen wel helpen voorkomen dat jij of anderen ziek worden.”