Natuurlijk stel je je kind gerust als hij of zij zich heeft bezeerd. Maar ken je ook de do’s en don’ts voor een goede wondgenezing? Wondgenezingsexpert Maike Kuhlmann vertelt.
Welke soort wonden lopen kinderen het meest op?
“Kinderen zijn nieuwsgierig en gaan er graag op uit om de boel te verkennen. Daarmee lopen ze natuurlijk ook kans zich te verwonden. Het meest krijgen ze te maken met schaafwonden, op ellebogen en knieën bijvoorbeeld. Hoewel het oppervlakkige verwondingen zijn, kunnen die toch veel pijn doen. Verder komen sneeën veel voor. Ze worden soms veroorzaakt doordat kinderen meehelpen in het huishouden en zich bezeren aan scherpe objecten zoals messen en scharen. Deze wondjes bloeden meestal heviger. Dit voorkom je natuurlijk zo veel mogelijk door kinderen de gevaren bij te brengen, maar ook door hen kindvriendelijke artikelen te geven of andere klusjes. Ook zien we scheurtjes in de huid door een stomp of scherp voorwerp, vaak dichtbij het bot zoals in het voorhoofd, schedeldak of de schenen. Zo vallen of struikelen kinderen bij het spelen en bezeren ze bijvoorbeeld hun voorhoofd. Scheuren worden gekenmerkt door gapende, onregelmatige wondranden. Vaak bloeden ze hevig. en kunnen ze medische hulp of hechtingen vereisen.”
Wat is het meest belangrijk voor je kind en het wondgenezingsproces?
“Natuurlijk moet je zelf kalm blijven en je kind, dat waarschijnlijk huilt, geruststellen. Als het mogelijk is, zoek je het best een schone omgeving op om daar het bloed te stelpen. Vervolgens is het belangrijk om de wond schoon te maken met een middel dat daarvoor is bedoeld. Weet dat een wondje moet worden beschermd voor invloeden van buitenaf met het oog op bacteriën en infecties. Plak daarom altijd een pleister, of gebruik indien nodig wat verband. Voordat je dit doet, moet de huid rondom de wond zo droog mogelijk zijn. Ook belangrijk is dat de wond gedurende het hele genezingsproces bedekt blijft. Soms is dagelijks een nieuwe pleister plakken verstandig, soms vaker. Hou ook in de gaten hoe de genezing verloopt. Het creëren van vochtige wondcondities met speciale pleisters of zalven kan het genezingsproces versnellen, en voorkomt ook littekens en korstjes. Hierdoor blijft de gezonde huid intact.”
Moet de wond niet open en bloot zijn om te herstellen?
“Dat is een misverstand. Aangezien wonden zo veilig en schoon mogelijk moeten herstellen, kun je je voorstellen dat dat het best afgedekt lukt. Zelfs heel kleine en oppervlakkige wonden kunnen een toegangspoort zijn voor bacteriën. Bovendien moeten kinderen, en volwassenen trouwens ook, niet krabben aan het korstje dat ontstaat. Het kan weer gaan bloeden en daarmee kunnen er ook weer bacteriën bij komen.”
Wat zijn misverstanden over wondgenezing?
“Er wordt soms gedacht dat bepaald water goed zou zijn voor wonden, zoals zeewater. Dat klopt niet; met een open wond kun je in de zee, in meren en in zwembaden een besmetting oplopen. Ik raad het daarnaast af om alcohol te gebruiken voor het schoonmaken van een wond. Niet alleen vinden kinderen dat waarschijnlijk prikken, maar je kunt er ook goede cellen mee vernietigen.”
Waarom kunnen wonden jeuken?
“Om een wond goed te laten genezen zijn er verschillende processen werkzaam in het lichaam. Milde jeuk is meestal een goed teken, omdat die aangeeft dat de genezing op gang is. Maar pas wel op. Als de jeuk echt heel erg is en de wond ook roder wordt, kan er sprake zijn van een infectie.”
Wat is verder belangrijk om te weten?
“Het kan misschien lastig zijn voor ouders om te bepalen hoe ernstig de wond is. Ga er vanuit dat als het niet lukt om zelf het bloed te stelpen, het verstandig is om medische hulp in te schakelen. Doe dat ook als je het idee hebt dat de wond heel groot en diep is. Hetzelfde geldt als het niet goed lukt om de wond schoon te maken, doordat deze diep is of omdat er bijvoorbeeld iets in zit. Zoek ook medische hulp als er sprake is van een beet. Bij twijfel is het sowieso verstandig om advies in te winnen.”
Heeft u verder nog tips?
“Het is natuurlijk heel belangrijk om je handen vooraf goed te wassen en om aanraking van de wond zo veel mogelijk te voorkomen. Hou de huid goed in de gaten en wees er alert op dat de wond niet roder wordt of warm aanvoelt. Wondvocht is niet verontrustend, maar pas wel op als de hoeveelheid toeneemt, gelig is van kleur en onaangenaam ruikt. Hou ook in het oog of de pijn toeneemt en of je kind ineens koorts krijgt. In dat geval kun je beter de dokter bellen.”
Wondgenezing in fasen volgens Maike Kuhlmann
1. Stolling
“Als er sprake is van een bloedende wond, dan komen er in de eerste fase processen in het lichaam op gang die het bloed doen stollen. Van belang, zogezegd, is het om het hele proces van genezing de wond bedekt te houden met een pleister of verband. Dat doe je zodat de wond zo schoon mogelijk en beschermd blijft.”
2. Inflammatie
“In deze fase stuurt het lichaam verschillende stoffen naar de wond, waaronder enzymen, waardoor het genezingsproces kan starten. Je kunt dit trouwens zien doordat de huid rondom de wond een beetje op gaat zwellen, wat rood wordt en ook gevoelig kan zijn. Je kunt ook te maken krijgen met een beetje wondvocht. Maak je daarover geen zorgen, het is een signaal dat het lichaam aan het werk is.”
3. Granulatie
“De granulatie is de fase waarin de wond dichtgaat, er nieuwe bloedvaten en nieuwe cellen worden gemaakt en waarbij nieuw weefsel op de plek van de verwonding ontstaat.”
4. Epithelisatie
“De epithelisatie is de fase waarin de aanvankelijke verwonding volledig dicht is en dit geldt ook voor de opperhuid.”
Na de genezing
“Hoewel het afhankelijk is van de aard van de wond en hoe diep deze was, zie je als het korstje eraf is een rood of roze plekje. Er kan na verloop van tijd een litteken ontstaan dat wat witter kan kleuren. Hoewel het natuurlijk per type wond en ernst verschilt, neemt het volledige genezingsproces één tot twee weken in beslag. Heb je het idee dat de wond niet goed of niet snel genoeg geneest? Dan is het slim om medisch advies in te winnen.”