Acute pijn waarschuwt ons dat er iets mis is in het lichaam. Bij chronische pijn is dat alarmsysteem op tilt geslagen. Gelukkig zijn er wel manieren om een leven met pijn draaglijker te maken.
Pijn is een complex fenomeen. Zo is er een enorme variatie in hoe we pijnprikkels ervaren en zijn er ook verschillende soorten. Acute pijn treedt op als we ons bijvoorbeeld bezeren.
Chronische pijn is iets anders. Deze houdt langer dan drie maanden aan of keert binnen minimaal die periode steeds weer terug. “Acute pijn kan overgaan in chronische pijn. Daarnaast treedt chronische pijn ook wel op na een ongeval, ziekte of operatie.
De oorzaak ligt grotendeels in overgevoeligheid van pijnzenuwen”, vertelt Bart Morlion. Hij is pijnarts en directeur van het pijncentrum van het UZ Leuven. Ook schreef hij meerdere boeken over het onderwerp, waaronder Pijn Beter leren leven met pijn.
Grote invloed
Bij mensen met chronische pijn is de alarminstallatie van het lichaam – waarbij het alarm pijn in metaforische zin duidt op een brandje- overgevoelig geraakt.
Daardoor blijft het ook afgaan als er alleen sprake is van ‘lichte rook’. Zelfs de geringste aanraking of contact van kleding met de huid kan dan al flink pijnlijk zijn. Hetzelfde geldt soms voor temperatuurstijging en een warme douche.
De invloed van chronische pijn op het dagelijks leven is soms enorm. “Patiënten worden vaak al met pijn wakker, slapen slecht, kampen met spierklachten en kunnen te maken krijgen met neerslachtigheid, depressieve gevoelens, angst en stress.
Veelal wordt pas laat duidelijk wat er met hen aan de hand is. Het medisch systeem is gericht op het vinden van een corrigeerbare oorzaak. Chronische pijn is niet zomaar weg te opereren.”
Beweging en brein
De eerste stap in omgaan met chronische pijn is volgens de pijnarts om deze te leren begrijpen en herkennen, al is dat vaak al lastig genoeg. Morlion pleit ervoor om vervolgens een werkwijze te hanteren volgens een driepijlersysteem voor het omgaan met chronische pijn.
“Dit is een systeem waarbij de middelste pijler staat voor de medisch-technische aanpak, en bijvoorbeeld het gebruik van medicatie. Daarmee alleen red je het vaak niet. De focus moet liggen op de buitenste pijlers: beweging, en de pijler die we ook wel het breinconcept noemen.
Bewegen zoals wandelen en traplopen is belangrijk en bevordert een pijndempend mechanisme in het lichaam. Het breinconcept gaat uit van het idee dat pijn mogelijk niet verdwijnt, maar wel naar de achtergrond kan raken als de aandacht uitgaat naar andere zaken.
Afleiding zoeken dus, en misschien wel bevlogen raken door een nieuwe hobby. Met het versterken van de buitenste twee is de medisch-technische pijler minder nodig om de tempel overeind te houden. Zelfmanagement hangt hiermee onlosmakelijk samen. Het is ook noodzakelijk om zelf de verantwoordelijkheid te nemen, met meer aandacht en inzet voor een gezonde levensstijl.”