Pijnpatiënten kunnen veel baat hebben bij complementaire zorg. Deze vorm van non-farmacologische interventie neemt de pijn niet weg maar helpt om deze, vaak zelf aanzienlijk, te verlichten.
In plaats van complementaire zorg wordt ook wel gesproken over integrative care. Hierbij gaat de voorkeur uit naar de minst invasieve effectieve handeling die op dat moment het meest veilig is.
Bij een farmacologische behandeling wordt de pijn bestreden met pillen of prikken. Dit kan op den duur leiden tot gewenning waardoor meer medicatie nodig is voor hetzelfde effect. Bij langdurig gebruik is er bovendien het risico op verslaving.
“Complementaire zorg kijkt veel meer naar wat je zelf kunt doen om de pijn te verlichten”, legt Marion Giesberts uit. Zij werkt als opleidingscoördinator aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen gespecialiseerd in pijn, palliatieve en complementaire zorg.
Aromazorg
Een vorm van complementaire zorg is aromazorg. Bij deze therapie wordt gebruik gemaakt van etherische oliën. Sommige oliën stimuleren de afgifte van endogene opioïden en kunnen op deze manier fysieke pijn verlichten. Andere oliën reduceren stressklachten.
Soms is alleen de geur al voldoende om effect te hebben. In andere gevallen kan de olie worden gebruikt bij een massage, op een kompres of in bad. “Naar aromazorg is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Het werkt”, stelt Giesberts.
Hoe meer je zelf de regie neemt over je leven en je gezondheid, des te minder je afhankelijk wordt van medicatie
De moleculen van de etherische oliën zijn vergelijkbaar met die in sommige kruiden en geneesmiddelen. De werkzaamheid van een aantal essentiële oliën is ruimschoots bewezen. Van lavendel bijvoorbeeld is aangetoond dat het stress- en angstgevoelens vermindert en rechtstreeks effect heeft op pijnklachten.
Warmtetherapie
Ook warmtetherapie behoort tot de complementaire zorg. Met behulp van droge dan wel vochtige warmte, bijvoorbeeld aquazorg met warmte, kan de circulatie en de bloedtoevoer naar een bepaald gebied worden verbeterd.
Dit kan pijn en ongemak verminderen en de spierflexibiliteit verhogen. Al naargelang van de klachten kan gekozen worden voor een lokale, regionale of full body behandeling.
Placebo-effect
Bij pijnbestrijding is er een aantoonbare samenwerking tussen het lichaam en het brein. Als je overtuigd bent dat een therapie werkt dan heeft de behandeling, of het nu gaat om medicatie of complementaire zorg, meer effect.
Daarom is het belangrijk dat je bespreekt met je behandelaar wat bij je past. Dan kan de behandelaar je informeren over de verschillende mogelijkheden. Placebo-effect betekent niet dat een ‘wonderpilletje’ zonder werkzame stoffen de pijn wegneemt. “Het placebo-effect is het sterkst als de behandeling ook bewezen effectief is.”
Zelf de regie
Het bijzondere van complementaire zorg is dat je als patiënt zelf heel veel invloed kunt uitoefenen op je lichamelijke en je geestelijke gezondheid. Hoe beter je je voelt, hoe minder pijn je hebt. Mindfulness bijvoorbeeld heeft nauwelijks bijwerkingen en is bewezen effectief.
Door mindfulness kun je je brein in optimale conditie brengen en dat reduceert lichamelijke en geestelijke pijn. Datzelfde geldt voor beweging en gezonde voeding. Inspanning leidt tot ontspanning. Alleen al iedere dag een uurtje wandelen maakt dat je lichamelijke conditie verbetert.
Doe je dat in de natuur dan ontspan je ook geestelijk. “Hoe meer je zelf de regie neemt over je leven en je gezondheid, des te minder je afhankelijk wordt van medicatie”, voorspelt Giesberts. Gespecialiseerd verpleegkundigen pijn of complementaire zorg kunnen hierin adviseren en ondersteunen.