Dit artikel werd financieel mede mogelijk gemaakt door MSD
De behandeling van longkanker boekt winst, volgens longarts Hans Smit van ziekenhuis Rijnstate. Immunotherapie biedt betere vooruitzichten voor een deel van de patiënten.
dr. Hans Smit
Longarts ziekenhuis Rijnstate
Immunotherapie bij longkanker
“Klinische studies laten zien dat maar liefst 15 tot 25% van de patiënten met uitgezaaide longkanker na vijf jaar nog leeft dankzij immunotherapie. Nog niet zo lang geleden was dat maar drie procent. Sommige patiënten met uitgezaaide longkanker hoeven daardoor niet meer te starten met chemotherapie.
Biomarkers helpen de arts voorspellen in hoeverre een behandeling geschikt is en tot een gunstig resultaat kan leiden
Immunotherapie bij longkanker zorgt bij sommigen wel voor bijwerkingen die de arts scherp in de gaten moet houden zoals reumatische klachten, een verergering van psoriasis en bijvoorbeeld problemen met de longen, lever of darmen. De behandeling duurt lang; tot twee jaar. Daar staat tegenover dat veel patiënten immunotherapie goed verdragen. Ze voelen zich in het algemeen minder ziek en zijn fitter dan bijvoorbeeld vaak het geval is bij chemotherapie. Voor een groot deel van de patiënten is een verbetering van de kwaliteit van leven ook langduriger dan bij chemotherapie.
De grootste winst is dat het erop lijkt dat immunotherapie in een flink aantal gevallen de levensduur van patiënten kan verlengen en dit is ontzettend waardevol. Nog vijf jaar aan iemands leven kunnen toevoegen is vaak ontzettend waardevol. Inmiddels passen we immunotherapie zo’n drie jaar toe in Nederland. Eerst mondjesmaat. Nu in de meerderheid van de ziekenhuizen.”
(Andere) behandeling van longkanker
“Immunotherapie is relatief nieuw. Er zijn natuurlijk ook andere behandelingen voor longkanker die al langer bestaan. We onderscheiden kleincellige en niet-kleincellige longkanker. Vijftien procent van de mensen met deze ziekte heeft de eerste vorm en de rest de tweede vorm. Ook het stadium is van belang. Soms bevindt de tumor zich alleen in de longen, maar er kan ook sprake zijn van uitzaaiingen elders in het lichaam.
Afhankelijk van deze factoren valt de keuze op een type behandeling of een combinatie van verschillende. Voor immunotherapie eventueel een optie is, zijn eerst de tumorgenen onderwerp van onderzoek. Daarmee zijn voor tien procent van de patiënten goede behandelopties te vinden, vaak met pillen. Dat noemen we doelgerichte therapie of personalised medicine. Andere therapieën zijn radiotherapie (bestraling) en chemotherapie. Bij kleine tumoren kan een operatie of precisiebestraling genezing brengen.”
Werking immunotherapie
“Patiënten die in aanmerking komen voor immunotherapie krijgen deze behandeling elke twee tot zes weken, afhankelijk van het medicijn. De behandeling helpt het afweersysteem om de tumor te vinden en te herkennen als een element dat er niet thuishoort. Hiermee ondersteunt deze het lichaam zelf om de tumor te bestrijden. De cellen die dit doen, specifieke soldaten noem ik ze wel eens, maakt het lichaam zelf aan dankzij de immunotherapie. Eenzelfde systeem zie je overigens bij longontsteking. Daarbij maakt het lichaam ook cellen aan die de ontsteking te lijf gaan.
Screening op longkanker komt eraan
Tumoren zijn heel slim en goed in staat om zichzelf onzichtbaar te maken. We hebben echter aanwijzingen dat het lichaam het trucje van immunotherapie na enige tijd doorheeft, en dat het lichaam het zelf overneemt en uit zichzelf reageert als er nieuwe tumoren bij komen. Immunotherapie is dan op de langere termijn vaak niet meer nodig omdat het lichaam zelf de uitzaaiingen de kop indrukt.”
Voorspellen met biomarkers
“Alleen patiënten die fit genoeg zijn met niet-kleincellige longkanker komen in aanmerking voor immunotherapie, dit is grofweg 30%. De andere 70% voor immunotherapie én chemotherapie. Die keuze wordt met een biomarker gemaakt. Biomarkers helpen de arts voorspellen in hoeverre een behandeling geschikt is en tot een gunstig resultaat kan leiden.
Eiwitten kunnen de kans op werking van immunotherapie helpen voorspellen. PD-L1 of CTLA-4 zijn zulke eiwitten, die voor kunnen komen op de celwand van de tumor. We hopen er nog veel meer te ontdekken. Ze zorgen voor een enorme besparing in zowel tijd als geld en maken inzichtelijk welke therapieën hoogstwaarschijnlijk wél en niet aanslaan. Biomarkers voorkomen dus steeds vaker dat we kostbare tijd verdoen aan een behandeling die toch niet geschikt is voor een specifieke patiënt.”
Kansen voor patiënten
“De ontwikkelingen in de opsporing en behandeling van longkanker staan niet stil. Screening op longkanker komt eraan. CT-scans worden steeds goedkoper en het uitlezen van deze scans is steeds meer geautomatiseerd. Het zorgt ervoor dat er meer kansen zijn voor de groep longkankerpatiënten, met een betere kwaliteit van leven en meer goede levensjaren. Dat is duidelijk winst. Al is er altijd één ding wat nóg beter is tegen longkanker, beter dan welk medicijn we ook kennen: stoppen met roken.”
Infographic: biomarkers
NL-NON-00501