Tijdens Movember laten mannen hun snor staan om aandacht te vestigen op prostaat- en teelbalkanker. Hoe kom je erachter dat je deze ziekten hebt? Ronald de Wit, medisch oncoloog in het Erasmus MC, vertelt.
Prostaat-en teelbalkanker zijn mannenziekten die allebei kunnen vallen onder het werkdomein van de uroloog en de medisch oncoloog. Daarmee houden de overeenkomsten wel zo’n beetje op. Zo zijn ook de patiëntenaantallen verschillend. “Per jaar krijgen in Nederland ongeveer 12.000 mannen de diagnose prostaatkanker, bij teelbalkanker is dat 1.200”, aldus Ronald de Wit.
Teelbalkanker
“Teelbalkanker komt meestal voor in de leeftijdscategorie van vijftien tot dertig jaar”, zegt De Wit. Eén van de symptomen is een soms wat pijnlijke zwelling in één van de testikels. “Vaak wordt eerst gedacht aan een ontsteking. Bij het vermoeden van teelbalkanker volgt een snelle doorverwijzing naar de uroloog. Die maakt een echo en leidt daaruit af of er sprake is van kanker. De behandeling bestaat uit een operatie waarbij de teelbal wordt verwijderd.”
Prostaatkanker is een sluipende aandoening
Ronald De Wit (medisch oncoloog Erasmus MC)
Prostaatkanker
Prostaatkanker noemt De Wit een sluipende aandoening, waarmee hij bedoelt dat veel mannen lange tijd niet merken dat ze de ziekte hebben. Prostaatkanker komt meestal bij oudere mannen voor. Eén van de symptomen is moeilijker kunnen plassen. Ook kan bloed in de urine op prostaatkanker wijzen.
Voor het stellen van de diagnose wordt vaak een PSA-test gebruikt. Hierbij wordt de concentratie van het eiwit PSA in het bloed gemeten. “De huisarts of uroloog onderzoekt daarnaast of de prostaat onregelmatig van vorm is, eventueel gevolgd door een CT-scan of MRI. Bij het vermoeden van kanker worden ook biopsieën uitgevoerd.”
Behandeling
Hoe het behandeltraject eruitziet wordt mede bepaald door de vraag of er bij het stellen van de diagnose sprake is van uitzaaiingen. “Bij één op de vijf mannen met de diagnose prostaatkanker is dat het geval. Bij beperkte ziekte en een minder agressief type kanker wordt er niet altijd of niet direct behandeld. Bij meer ongunstige kenmerken kan prostaatkanker worden behandeld met bestraling of een operatie. De keuze van de patiënt en goede informatievoorziening zijn daarbij essentieel. Hormoontherapie wordt gegeven om de aanmaak van testosteron stil te leggen. Verschillende nieuwe en werkzame medicijnen kunnen elkaar opvolgen.”
“Mannen met bij de diagnose reeds uitgezaaide prostaatkanker krijgen sinds enkele jaren een combinatie van hormoontherapie en chemotherapie. Deze combinatie kan het leven met anderhalf tot twee jaar verlengen ten opzichte van hormoontherapie alleen.”
De Wit merkt dat chemotherapie nog wel een beladen begrip is, al is dat volgens hem onterecht. “Sommige mensen hebben er angst voor en vrezen bijvoorbeeld de misselijkheid. Inmiddels zijn er goede medicijnen die dat kunnen voorkomen. Bij heel veel mensen met kanker voegt chemotherapie tijd en kwaliteit toe aan het leven.”
Expertisecentra
De Wit is positief over de zorg voor mannen met prostaatkanker en teelbalkanker. “Wel hoop ik dat meer patiënten bij meer gespecialiseerde centra terechtkomen. Het probleem bij teelbalkanker is dat een huisarts gemiddeld maar twee keer in zijn carrière een patiënt met deze aandoening ziet. Ook grotere ziekenhuizen zien dit type kanker niet wekelijks.
Vaak wordt bij teelbalkanker eerst gedacht aan een ontsteking
Vooral bij ver uitgezaaide teelbalkanker kan de juiste behandeling met chemotherapie en een eventuele aanvullende operatie een verschil van vijftien tot twintig procent maken in de uiteindelijke kans op genezing. Deze patiënten worden doorgaans verwezen naar expertisecentra in het Erasmus MC, het UMC Groningen, het Radboudumc en het Antoni van Leeuwenhoek. Maar ook bij minder uitgezaaide kanker en een verminderde vruchtbaarheid kan tijdens het stellen van de diagnose de afweging worden gemaakt om naar een expertisecentrum te gaan.”
“Bij mannen met prostaatkanker speelt eenzelfde afweging. In een aantal centra lopen goede onderzoeken waaraan patiënten kunnen deelnemen. Op www.stichtingduos.nl zijn deze onderzoeken terug te vinden. Als patiënt kun je op dit platform ook aan de arts vragen hoeveel ervaring hij of zij heeft met jouw specifieke ziektebeeld.”