Alsof het hebben van een ziekte nog niet erg genoeg is, kan het ook vervelende gevolgen hebben op seksueel gebied. Uroloog en seksuoloog Henk Elzevier stimuleert om erover te praten, zodat de intimiteit weer kan worden opgepakt.
“Vervelende gevolgen op seksueel gebied; waar hebben we het dan over? In mijn werk bij het Leids Universitair Medisch Centrum zie ik bij mannen verschillende dingen voorbijkomen. De meest voorkomende gevolgen zijn erectiestoornissen en urine-incontinentie. Deze problemen komen vaak voor als gevolg van de operationele behandeling van urologische ziektes zoals prostaatkanker, zaadbalkanker en nierkanker.
Door erover te praten, kan achterhaald worden wat de problemen zijn
Maar ook kan de zin in seks verdwijnen door bijvoorbeeld het gebruik van hormonen om prostaatkanker te onderdrukken. Het verdriet rondom dat soort problemen is bij patiënten veel groter dan wordt gedacht. Bij hun partners ook, overigens.
Door erover te praten, kan achterhaald worden wat de problemen zijn. Zo kan de juiste informatie, hulp of een doorverwijzing worden gegeven. Zowel in de spreekkamer als thuis blijkt dat seksualiteit helaas nog steeds een moeilijk onderwerp is om over te beginnen…”
Een nieuwe situatie
“Seksualiteit krijgt in het beginstadium van een ziekte meestal geen prioriteit. Wanneer een man de diagnose prostaatkanker of blaaskanker krijgt en de kanker verwijderd wordt, gaat hij in de overlevingsmodus. In dit stadium wordt vaak wel informatie gegeven over veranderingen omtrent seksualiteit, maar meestal staat het hoofd van de patiënt ergens anders naar.
Het probleem gaat pas opspelen als blijkt dat de behandeling achter de rug is en het leven weer kan worden opgepakt. Hoe ga je dan om met de nieuwe situatie? Ik noem dat: op zoek naar je nieuwe ‘ik’. Als een man ook een partner heeft, zal hij ook op zoek moeten naar een nieuwe ‘wij’. De dynamiek verandert. Meestal is de partner, in dit voorbeeld een vrouw, blij dat haar man nog leeft. Vrouw blij, kinderen blij, man blij! Of toch niet helemaal?”
Het onderwerp aansnijden
“Als ik bovenstaand verhaal met patiënten deel, is er bij hen vaak een moment van herkenning. Dat is het moment waarop de patiënt en zijn partner hierover met elkaar in gesprek kunnen gaan. Vaak is het zo dat de patiënt bijvoorbeeld uit schaamte niet durft te praten over de problemen.
Of is het zo dat de partner hier heel graag over wil praten, maar het niet durft omdat ze denkt dat haar man het al zwaar genoeg heeft. Als hulpverlener kun je dan net dat zetje geven om het gesprek open te breken. Vanuit die openheid kunnen ze weer met elkaar gaan praten. Pas wanneer de patiënten en hun partners praten over de problemen rondom seksualiteit, kan de intimiteit weer worden opgepakt.”
Volledige hulpverlening
“Een deel van de patiënten kan na de afspraak in het ziekenhuis het gesprek thuis verder voortzetten. Een ander deel vindt dit nog steeds erg moeilijk. Helaas is er momenteel weinig tijd om dit soort processen te begeleiden.
Ook wordt hulp door een seksuoloog en medicatie in de meeste situaties nog niet vergoed. Het mooiste zou zijn als hulp bij problemen rondom seksualiteit onderdeel wordt van het normale behandeltraject. Hulpverleners moeten met elkaar in gesprek gaan om te kijken hoe we dit kunnen implementeren.”
Verlagen van de drempel
“Wat we nú kunnen doen? We kunnen ervoor zorgen dat patiënten die dit doormaken, weten dat ze niet alleen zijn en de juiste informatie kunnen vinden. Daarbij moeten hulpverleners weten naar welke kennis- en hulpplatformen en eventueel seksuologen ze de patiënten kunnen doorverwijzen.
Om een centraal hulpplatform te bieden heb ik, samen met andere artsen, stichting Sick and Sex opgericht. Wij zetten ons in voor toegankelijke gezondheidszorg op het gebied van seksualiteit, intimiteit en relatie voor iedereen die geconfronteerd wordt met ziekte. Op het platform wordt ook geschreven over minder besproken onderwerpen zoals prostaatkanker en homoseksualiteit. Door op een laagdrempelige manier te praten over dit onderwerp, zorgen we ervoor dat problemen rondom seksualiteit sneller kunnen worden aangepakt.”