Infectieziekten rukken in hoog tempo op, waarschuwen doctoren. En onze weerstand vertoont steeds vaker gebreken omdat de resistentie tegen antibiotica groeit. Meer kennis en onderzoek zijn nodig om te voorkomen dat infectieziekten binnen vijf jaar doodsoorzaak nummer één zijn. Het Weerstandsfonds creëert bewustwording en werft geld, met keepers als metafoor voor een beter afweersysteem. Een ontmoeting met oprichter Guido Brouwer.
Een afweersysteem waar gaten in zitten. Zo omschrijft Guido Brouwer de afwijking die bij zijn zoon werd geconstateerd, een half jaar na diens geboorte. ,,Hij bleek geen B-cellen aan te maken. Dat zijn cellen die bacteriën opeten en als je die niet hebt, gaan die bacteriën hun vrije gang, krijg je infecties en ben je snel het haasje want je hebt geen afweer”, legt de Rotterdamse ondernemer uit.
Sindsdien krijgt zijn zoon, bijna 20 intussen, elke vier weken via een infuus gedoneerde B-cellen toegediend. Daardoor heeft hij weer weerstand en kan hij een relatief normaal leven leiden, al is hij sneller moe en soms vaker ziek dan zijn vrienden. ,,Het infuus helpt, maar het is en blijft een gedoe natuurlijk. En het is ook erg kostbaar”, zegt Brouwer. Samen met zijn vrouw voerde hij in de loop der jaren veel gesprekken met artsen en specialisten die zijn zoon hielpen. ,,Ik ben in mijn werk gewend overal creatieve oplossingen voor te bedenken en wilde hier ook iets doen”, vertelt hij. ,,Maar een echte oplossing is niet zo snel te verzinnen. We hebben meer kennis nodig over het afweersysteem en daarvoor is fundamenteel onderzoek nodig.”
Om dat onderzoek te doen, moet er simpelweg meer geld beschikbaar komen, vertelden de medici hem. Daarom zette Brouwer een paar jaar geleden een speciaal fonds op, het Weerstandfonds, om geld te werven voor onderzoeksprojecten binnen de vakgebieden immunologie en infectiologie naar het menselijk afweersysteem. Dat fonds was een eerste stap, maar hoe meer Brouwer zich in de materie verdiepte, hoe groter zijn zorgen werden. ,,Het gaat ook om het creëren van bewustwording: iedereen moet weten dat infectieziekten binnen een paar jaar kunnen uitgroeien tot doodsoorzaak nummer één, want zo alarmerend is het echt.”
Doodsoorzaak nummer één: dat is wat de specialisten hem vertellen maar wat de grote massa niet weet, niet begrijpt of niet wil weten. Wat dat betreft lijkt een gesprek over de gevaren van een lage weerstand op een discussie over klimaatverandering: de gemiddelde luisteraar denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen en weigert zich te verdiepen in de (vaak complexe) details.
Guido Brouwer deed dat wel en wijst op recent onderzoek dat zijn waarschuwende woorden ondersteunt. Een noodkreet vorig jaar in de Volkskrant van artsen en apothekers dat veelgebruikte antibiotica opraken. Die tekorten doen zich vooral voor bij zogeheten smalspectrum antibiotica, die heel gericht werken tegen de bacteriën die de infecties veroorzaken. Artsen moeten nu noodgedwongen uitwijken naar antibiotica met een breed spectrum, die veel meer bacteriën kunnen bestrijden, maar daardoor ook resistentie in de hand werken.
,,De resistentie tegen antibiotica is in Nederland nog altijd laag, doordat artsen hier spaarzaam zijn met voorschrijven. Ziekenhuizen hebben antibioticacommissies die in de gaten houden of het juiste middel in de juiste dosering wordt voorgeschreven. De oplopende tekorten ondermijnen de pogingen om de resistentie laag te houden”, zegt Mark de Boer, internist-infectioloog in het Leidse LUMC, in het artikel in de krant.
Dat klinkt als een angstig vooruitzicht, maar net als bij klimaatverandering lijkt het vooral niet te werken om mensen bang te maken. Het is beter om aan oplossingen te werken. Onderzoek en samenwerking tussen specialisten in binnen- en buitenland is cruciaal. Maar voor het wakker schudden van de ‘gewone mens’ zocht Guido Brouwer naar een metafoor die het verhaal van ons steeds gebrekkiger afweersysteem simpel en doeltreffend vangt. Hij vond die in het voetbal, en meer in detail: bij de keeper. ,,Ik was zelf voorstopper vroeger en liep in het veld vaak naar mijn medespelers te roepen dat ze moesten meeverdedigen”, vertelt hij. Samen, vond hij, moesten ze hun keeper helpen in het afweren van de aanvallen op hun doel.
De keeper is intussen het symbool geworden voor het Weerstandfonds. Brouwer blies, samen met Ziggo verslaggever Emile Schelvis, een oude Rotterdamse traditie nieuw leven in: de BollenboffenBokaal, een penaltywedstrijd met een bekende keeper op het doel. Ze wisten oud-Feijenoord-keeper Ed de Goey te strikken voor die rol en intussen heeft ‘Oeh-Ah-Edje’ al tientallen keren voor het goede doel ballen uit zijn doel gestompt en daarmee het verhaal van het Weerstandfonds steeds duidelijker op de kaart gezet.
Maar Brouwer weet dat er meer moet gebeuren om de wereld wakker te schudden voor onze afnemende weerstand. Hij wil een wekelijks programma opzetten samen met Fox Sports rond de mooiste redding van de week in het Nederlandse voetbal. En er moet ook een jaarlijks Keepers Bal komen waar de beste keeper van Nederland wordt gekozen. Intussen moeten al die evenementen er voor zorgen dat het grote publiek meer gaat beseffen hoe belangrijk en tegelijk kwetsbaar ons afweersysteem is. ,,Kijk wat we de afgelopen jaren al aan gevaarlijke ziektes zagen langskomen: Mexicaanse griep, Q-koorts, de EHEC-bacterie op de komkommers, ebola in Afrika…en dan nu het COVID-19.
We worden steeds vaker aangevallen en raken dan steevast in paniek want we weten te weinig van ons eigen afweersysteem”, waarschuwt Brouwer. Daarom, geeft hij nog maar eens aan, is er echt snel meer geld nodig voor goed, gedegen onderzoek. ‘Ziekte overstijgend onderzoek’, noemt hij het, want het gaat niet om één ziekte, maar om een verzameling van infectieziekten. Aan het eind van het gesprek overhandigt Brouwer een paraplu. Het is een speciaal voor het fonds gemaakt exemplaar en net als alle andere creatieve ideeën aan het brein van Brouwer ontsproten. De rood-zwarte paraplu moet ons beschermen tegen de regen, maar blijkt bij het uitklappen een paar gaten in het doek te hebben. Ze staan symbool voor de gaten in ons afweersysteem. ,,Die gaten zien we zelf niet, maar deze wel”, legt Brouwer uit. De gaten in de paraplu zijn met doorzichtig plastic dichtgemaakt, maar de boodschap is helder: we zijn kwetsbaar in onze afweer en daar moeten we heel snel iets aan veranderen.