Slapen, dutten, tukken we doen het allemaal. Er heersen nog steeds veel misverstanden over slaap. Slaapgeneeskunde Vereniging Nederland scheidt de fabels van de feiten.
Als je gedroomd hebt, dan heb je goed geslapen
De meeste dromen die je je herinnert, zijn dromen uit de Rapid Eye Movement (REM) slaap. Als je je een droom herinnert betekend dit vooral dat je op het juiste moment wakker bent geworden om je de droom te herinneren.
Een aantal mensen verwarren deze droomslaap met de diepe slaap. Met diepe slaap bedoelen we echter een bepaalde fase van de nonREM slaap. Deze fase van de slaap is het meest uitrustend en heb je vooral in het eerste deel van de nacht. Ook in deze fase kun je dromen, maar die dromen herinneren we ons meestal niet.
Met alcohol gebruik slaap je beter
Alcohol is wereldwijd het meest gebruikte ‘zelfhulpmiddel’ om het slapen gevoelsmatig te verbeteren. Niets is echter minder waar. De eerste nachten dat je (een beetje) alcohol drinkt voor het slapen gaan val je wat sneller en ge makkelijker in slaap.
Na enkele nachten verdwijnt dit effect merendeels. De kwaliteit van de slaap na het gebruik van alcohol is echter slechter dan zonder alcohol. Dit komt door dat de afbraak producten van alcohol de normale opbouw van de slaap verstoord; in het bijzonder de diepe nonREM slaap en de REM slaap. Dit zijn nu net de fasen van de slaap die ons het beste herstellen. Je drinkt dus beter geen alcohol in de uren voor het slapen gaan.
De uren slaap voor middernacht tellen dubbel
De eerste vier uur van de slaap zijn het meest belangrijk zijn omdat ze het meeste herstel. We noemen dit de ‘kern slaap.’ Of dat deze uren voor-, rondom- of na middernacht vallen hangt echter af van je biologische klok die mede bepaald of je een ochtendtype- of een avond type bent of iets daar tussen in.
Melatonine is een slaapmiddel
Melatonine is een hormoon wat onder invloed staat van onze biologische klok. De aanmaak ervan door de pijnappelklier gelegen in de hersenen komt op gang wanneer deze een signaal krijgt van onze biologische klok én het donker is.
Het gebruik van melatonine als tablet om slapeloosheid te verbeteren wordt niet standaard geadviseerd en het gebruik ervan kan ook nadelige effecten hebben op de biologische klok. Het is dan ook geen slaaphormoon, maar een chronobioticum.
In het weekend kun je bij slapen
Als je doordeweeks structureel minder slaapt dan je nodig hebt dan bouw je een ‘slaap schuld’ op.
Je lichaam is niet in staat om deze slaap in twee nachten in het weekend in te halen. Schuif je je bedtijden in het weekend dan ook nog eens een uur of meer op dan verstoor je daarmee ook nog eens je biologische klok. Op den duur kan dit klachten geven van niet voldoende uitgerust raken of onvoldoende energie hebben.
Het is dus beter om zowel doordeweeks als in het weekend min of meer vaste bedtijden te hanteren met daar tussen voor jou voldoende uren nachtelijke slaap.
Het is gevaarlijk om iemand die slaap wandelt wakker te maken
Iemand die slaapwandelt, mag je gewoon wakker proberen te maken, dat is niet gevaarlijk voor die persoon. Het kan wel heel lastig zijn, omdat diegene die slaap wandelt niet wakker en bij bewustzijn is.
Bepaalde delen van de hersen vertonen in zo’n toestand activiteit patronen van waak, terwijl andere delen van de hersenen nog slapen. Ze kunnen daarom ook geïrriteerd of boos reageren.
Als je een beetje meegaat in hun verhaal, kun je ze meestal wel naar bed loodsen, waarna ze doorgaans snel weer in een diepe slaap vallen, terwijl jij nog bij moet komen van alle commotie.
Als je slaperig bent tijdens het autorijden kun je met de radio aan en het raam open veilig verder rijden
Het gevoel dat deze oplossing zou helpen is een schijnveiligheid. Als je slaperig bent is het enige wat echt helpt even slapen. Het effect van een powernap kan worden vergroot door voor de powernap een sterke kop koffie te drinken of iets anders waar een aan cafeïne verwante stof in zit.
Koude voeten maken dat je slechter slaapt
Bedsokken zijn misschien niet heel sexy, maar warme voeten zorgen er in de regel wel voor dat je beter slaapt.
Tijdens slapen kun je leren
Hoewel je (nog) geen nieuwe taal kunt leren als je er uitsluitend passief naar luistert tijdens je slaap, helpt slapen wel om de woorden die je actief probeert te onthouden tijdens waak beter in je geheugen te verankeren.
Pubers zijn lui, daarom zijn ze ’s ochtends niet uit hun bed te krijgen
Hormonale veranderingen tijdens de puberteit beïnvloeden ook de biologische klok. Deze klok staat dan later afgesteld; je gaat als tiener doorgaans het liefst laat naar bed gaat en staat laat op. Als tiener heb je echter nog wel (veel) meer slaap nodig dan op volwassen leeftijd en dat past niet goed binnen onze ‘ochtend’ maatschappij.