Koppels met vruchtbaarheidsproblemen, alleenstaande vrouwen, lesbische stellen en homoparen zijn aangewezen op fertiliteitszorg wanneer ze een kind met eigen genen willen.
Dr. Jesper Smeenk
Gynaecoloog & woordvoerder NVOG
IVF vergoed uit basiszorg
“Over het algemeen is het prima gesteld met de fertiliteitszorg in Nederland”, stelt dr. Jesper Smeenk, gynaecoloog en woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). “De kwaliteit is uitstekend, en bovendien worden diagnostiek en behandeling tot en met het 42e levensjaar volledig vergoed uit de basiszorg.”
Fertiliteitsbehandelingen
De eerste stap bij problemen met het vervullen van een kinderwens is een bezoek aan de huisarts. “Afhankelijk van de duur jouw situatie (duur van de kinderwens, medische bijzonderheden of samenlevingsvorm), krijg je adviezen om alsnog op natuurlijke wijze zwanger te worden of een verwijzing naar de gynaecoloog. Na aanvullend onderzoek kan de gynaecoloog op indicatie fertiliteitsbehandelingen aanbieden.”
Als dokter is het meedenken over het realiseren van de kinderwens een fantastische uitdaging, al weet je dat het lang niet altijd lukt.
Wetenschappelijk bewezen
In het Nederlandse Zorgvergoedingssysteem zijn in principe uitsluitend behandelingen opgenomen waarvan de werking wetenschappelijk is bewezen (al is niet alle vergoede zorg geëvalueerd). “Dat is heel begrijpelijk”, vindt Smeenk. “Niemand wil tenslotte zinloze zorg aanbieden. Wel betekent het ook dat bijvoorbeeld nieuwe behandelingen die in het buitenland worden aangeboden, hier niet mogelijk zijn. Als wij vrouwen uitleggen waarom wij ze niet aanbieden, voelen ze zich niet altijd gehoord.”
Buitenland
Daarom wijken veel vrouwen steeds vaker uit naar het buitenland. “In de ons omringende landen is de wetgeving vaak anders en worden ook meer aanvullingen op de normale behandeling aangeboden. Het gevoel bij vrouwen leeft vaak dat de fertiliteitszorg in Nederland sterk geprotocolleerd is, gericht op groepsstatistiek ‘one size fits all’.
In het buitenland zou de zorg meer gepersonaliseerd en ‘veel verder’ zijn. Zo worden aanvullende testen aangeboden, bijvoorbeeld naar de genetische eigenschappen van wensouders en embryo`s. Daarnaast worden zogenaamd zinvolle extra handelingen en medicijngebruik aangeboden als aanvulling op de normale zorg. Het lijkt alsof deze behandelingen zich specifiek op het individu toespitsen. Iets wat ook in de marketing wordt gebruikt.
Niet alles wat kan, moet; het vergt een zorgvuldige gezamenlijke afweging van het wetenschappelijk en ethische kader.
Die extra zorg moet je overigens wel helemaal zelf betalen, want in tegenstelling tot de basiszorg worden deze extra`s niet vergoed. Personalised healthcare in Nederland is gelet op alle grensoverschrijdende opties een uitdaging, maar oog hebben voor de specifieke context van diegene met kinderwens en daarin actief meedenken kan dergelijke trajecten wel vaker voorkomen.”
Donatietrajecten
Een toenemend aantal wensouders gaat naar het buitenland om een behandeling te ondergaan met donoreicellen of zaadcellen. De vraag is hier namelijk groter dan het aanbod. “Hier ligt onder meer andere wetgeving aan ten grondslag, bijvoorbeeld met betrekking tot het al dan niet anoniem zijn van een donor.
Ik vind dit persoonlijk heel lastig. De regels die wij hiervoor in Nederland hebben, zijn er ter bescherming van betrokken partijen en met name van het ongeboren kind. Toch is een neveneffect dat wensouders zich soms gedwongen voelen om grenzen over te gaan, ook ethisch.”
Designerbaby’s
In de wetenschappelijke literatuur verschijnen nu berichten dat er genetisch wordt gesleuteld aan embryo’s. “Dat zijn innovaties waarmee ik moeite heb”, stelt Smeenk. “Het is natuurlijk prachtig als je in de toekomst door dergelijke technieken hele ernstige genetisch overdraagbare ziektes kan voorkomen.
Personalised zorg is aan grenzen gebonden, maar je hoeft er niet de grens voor over.
Om die techniek te ontwikkelen, moet je bestaande grenzen opzoeken. Dat snap ik. Het probleem is de glijdende schaal: diezelfde techniek ook kan worden gebruikt voor minder ernstige aandoeningen en uiteindelijk zelfs voor het ‘samenstellen’ van designer baby’s. Dat lijkt mij verre van de bedoeling. De vraag is echter of je dat kunt voorkomen als die techniek er eenmaal is.”