De Nederlandse Vereniging Voor Pathologie (NVVP) bestaat in december 2020 honderd jaar. In dit decennium heeft dit vakgebied een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Jos Bart werkt als patholoog bij het UMCG en is voorzitter van de NVVP. In het kader van het 100-jarig bestaan van de vereniging werd op 1 december jl. het jubileumboek ‘Honderd jaar Nederlandse Pathologie’ aan hem overhandigd.
Waaruit bestond het werk van een patholoog in het begin van dit vakgebied?
“Pathologen deden vooral onderzoek op overleden patiënten, aangevuld met weefselonderzoek met behulp van de microscoop. Het ging om het achteraf stellen van de diagnose en het leren begrijpen van het ontstaan en het verloop van ziektes.”
Hoe is de rol van de patholoog in de loop der jaren veranderd?
“De basis van het vak is nog altijd het beoordelen van weefsels en cellen. Een grote verandering is dat het onderzoek op overleden patiënten nu minder dan één procent van ons werk omvat. De moderne patholoog stelt diagnoses bij levende patiënten. De huidige techniek maakt het mogelijk om steeds vaker te voorspellen welke behandeling bij welke patiënt zinvol is. Wij maken nog altijd gebruik van een microscoop, al wordt deze in rap tempo vervangen door digitale microscopie.”
Wat is het voordeel van digitale pathologie?
“Met behulp van deze techniek, ook bekend als ‘whole slide imaging’, kun je gescande beelden delen. Een voorbeeld is het door de NVVP geïnitieerde ‘project PIE’, Pathology Image Exchange. PIE biedt infrastructuur om andere specialisten te consulteren. Deze landelijke samenwerking verhoogt de kwaliteit van de zorg en versnelt nieuwe ontwikkelingen.”
Welke ontwikkelingen zijn er op korte termijn te verwachten?
“Wij zitten nu midden in de overgang naar de digitale microscopie. De volgende stap zal zijn dat wij met behulp van Artificial Intelligence beelden nog beter kunnen beoordelen. De computer kan helpen bij het herkennen van beelden en ziekten. Een computer is vooral goed in het uitvoeren van routinematige onderzoeken. AI gaat de patholoog ondersteunen in het stellen van de diagnose. Ook kan een computer aspecten in het weefsel zien die met het blote oog niet waarneembaar zijn. AI helpt ons om ziekteprocessen beter te begrijpen en daarmee de geneeskunde vooruit te brengen.”
Merkt de patiënt iets van die veranderingen?
“De behandeling wordt efficiënter en effectiever en binnen dat proces heeft de patholoog een centrale rol. Een uitspraak van Britse collega’s is ‘without pathology there is no medicine’. Wij weten steeds meer over het DNA en over de manier waarop verschillende genen samenwerken. Daardoor zullen wij in staat zijn steeds beter te voorspellen welke doelgerichte therapie voor individuele patiënten de beste behandeling biedt.”